Για μεγάλο χρονικό διάστημα, η καρδιαγγειακή νόσος είχε θεωρηθεί αντρική υπόθεση. Τα νέα δεν είναι τόσο ευχάριστα κυρίες μου!! Το 2014 η Σ.Ν αφαίρεσε σχεδόν τρεις φορές περισσότερες ζωές από τον καρκίνο του μαστού. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες μάλιστα φαίνεται ότι τα εμφράγματα αυξάνονται στις γυναίκες νεώτερης ηλικίας (από 35 έως 54 ετών), ενώ μειώνονται στους άνδρες αντίστοιχης ηλικίας. Από την άλλη η προστατευτική δράση των οιστρογόνων, έχει ως αποτέλεσμα η στεφανιαία νόσος να εμφανίζεται 7-10 αργότερα, γι αυτό και οι γυναίκες με πρώιμη εμμηνόπαυση (<40 ετών) φαίνεται ότι ζουν δύο χρόνια λιγότερο σε σχέση με τις γυναίκες με φυσιολογική εμμηνόπαυση.
Διαφορές μεταξύ των δύο φύλων στους κύριους παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου
- Το κάπνισμα μεταξύ των νεότερων γυναικών εμφανίζει μάλλον αύξηση παρά μείωση και αυτό εξηγεί τα αυξημένα ποσοστά εμφάνισης εμφράγματος σε αυτές τις ηλικίες
- Το σωματικό βάρος μπορεί να αυξηθεί στην αρχή της εμμηνόπαυσης και η κατανομή του λίπους αλλάζει σε ένα πιο ανδροειδές πρότυπο με αύξηση δηλαδή του σπλαχνικού (κοιλιακού)λίπους
Ειδικοί παράγοντες κινδύνου για τη γυναίκα
- Οι γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης μεταβολικού συνδρόμου και σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2.
- Η εγκυμοσύνη είναι μια δοκιμασία αντοχής για το καρδιαγγειακό σας σύστημα. Το ιστορικό εκλαμψίας διπλασιάζει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιακού ή εγκεφαλικού επεισοδίου μέσα στα επόμενα 5 έως 15 χρόνια.
- Η κατάθλιψη και διάφορες μορφές ψυχικού στρες (άγχος, θυμό, συζυγικές συγκρούσεις, εργασιακό άγχος κλπ.) έχει αποδειχθεί ότι αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης στεφανιαίας νόσου τόσο στις γυναίκες όσο και τους άνδρες. Ωστόσο, η κατάθλιψη εμφανίζεται συχνότερα στις νεώτερες γυναίκες.
Κλινική εικόνα
Τα περισσότερα από αυτά που γνωρίζουμε για τη διάγνωση και τη θεραπεία της καρδιακής νόσου προέρχονται από έρευνες που έγιναν σε μεσήλικες άνδρες. Γενικότερα επικρατεί η άποψη ότι οι γυναίκες συχνά εμφανίζουν “άτυπα” συμπτώματα που αποκλίνουν από το κλασικό μοτίβο θωρακικού πόνου(σφύξιμο, καύσος κ.λ.π). Μια πρόσφατη ανάλυση ωστόσο αποκάλυψε ότι άνδρες και γυναίκες παρουσιάζουν παρόμοια συμπτώματα. Οι γυναίκες με άτυπα συμπτώματα (επιγαστραλγία, αδυναμία,εφίδρωση κ.λ.π) είναι συνήθως μεγαλύτερες σε ηλικία, ενώ είναι πιο πιθανό να έχουν διαβήτη.
Οξύ στεφανιαίο σύνδρομο στις γυναίκες
Έχει παρατηρηθεί ότι οι γυναίκες με συμπτώματα εμφράγματος καθυστερούν να ζητήσουν ιατρική βοήθεια κι αυτό γιατί η πλειοψηφία δεν έχει συνειδητοποιήσει ότι και οι γυναίκες μπορεί να πάθουν έμφραγμα. Η καθυστέρηση αυτή, μαζί με την μεγαλύτερη ηλικία, τη μικρότερη χρήση επεμβατικών και ιατρικών θεραπειών καθώς και τις περισσότερες αιμορραγικές επιπλοκές μετά από αγγειοπλαστική έχουν ως αποτέλεσμα περισσότερους ενδονοσοκομειακούς θάνατους στις γυναίκες με έμφραγμα τις πρώτες 30 ημέρες νοσηλείας τους.
Μια υποδιαγνωσμένη αιτία εμφράγματος είναι και ο αυθόρμητος διαχωρισμός των στεφανιαίων αγγείων(σκίσιμο) η οποία εμφανίζεται κυρίως στις γυναίκες ηλικίας μεταξύ 45 και 60 ετών, κατά προτίμηση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή άμεσα μετά τον τοκετό και οφείλεται σε ορμονικές αλλαγές.
Πόνος στο στήθος με «φυσιολογικά» στεφανιαία αγγεία
Μέχρι και 60% των γυναικών και 30% των ανδρών παρουσιάζουν στηθάγχη (πόνο στο στήθος) έχοντας είτε φυσιολογικές αρτηρίες είτε μη σοβαρές στενώσεις στα αγγεία τους. Οι γυναίκες αυτές παρουσιάζουν πιο συχνά δυσλειτουργία των μικρών αγγείων της καρδιάς (που δεν απεικονίζονται στη στεφανιογραφία), μια κατάσταση όπου οι στενώσεις εμφανίζονται στα μικροσκοπικά αγγεία μέσα στον καρδιακό μυ και όχι στις μεγάλες επιφανειακές αρτηρίες.
Το γεγονός αυτό μπορεί να εξηγήσει γιατί συχνά οι γυναίκες, ιδιαίτερα σε ηλικίες μικρότερες των 60, εμφανίζουν ενδείξεις ισχαιμίας σε κάποια λειτουργική δοκιμασία αξιολόγησης (τεστ κόπωσης, stress echo κ.λ.π) χωρίς να έχουν σοβαρή στένωση στα στεφανιαία αγγεία τους.
Γυναίκες με υποτροπιάζοντα επεισόδια πόνου στο στήθος και μη κλασική στεφανιαία νόσο πρέπει να διαγνωστούν και να αντιμετωπιστούν διότι διατρέχουν διπλάσιο κίνδυνο να αναπτύξουν σοβαρή στεφανιαία νόσο μέσα στα επόμενα 5-8 χρόνια καθώς και τετραπλάσιο κίνδυνο για συχνές εισαγωγές στο νοσοκομείο και επαναλαμβανόμενες στεφανιογραφίες.
Πιο σπάνια (8%) μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες σε καταστάσεις σοβαρού συναισθηματικού στρες παρουσιάζουν πόνο στο στήθος, αλλαγές στην ηλεκτρική δραστηριότητα της καρδιάς, ενζυμική κίνηση, καθώς και ξαφνική και ασυνήθιστη αλλαγή στο σχήμα του καρδιακού μυός γνωστή ως μυοκαρδιοπάθεια Takotsubo ή «σύνδρομο ραγισμένης καρδιάς».
Διαφορές φύλου στην ασφάλεια των καρδιαγγειακών φαρμάκων
Εξήντα τοις εκατό όλων των ασθενών που εισάγονται στο νοσοκομείο λόγω παρενεργειών των φαρμάκων είναι γυναίκες. Οι γυναίκες παρουσιάζουν δοσο-εξαρτώμενες ανεπιθύμητες ενέργειες των φαρμάκων. Φυλετικές διαφορές στις δράσεις των φαρμάκων περιγράφονται πιο συχνά για τη δακτυλίτιδα, (digoxin) τα αντιαρρυθμικά και τα αντιπηκτικά. Το γυναικείο φύλο είναι ένας πιθανός παράγοντας κινδύνου για θανατηφόρες αρρυθμίες τύπου κοιλιακής ταχυκαρδίας, καθώς και περισσότερες αιμορραγίες. Οι βασικοί λόγοι είναι ασαφείς, αλλά μπορεί να σχετίζονται με υψηλότερες συγκεντρώσεις στο αίμα λόγω ορμονικών παραγόντων ή διαφορών στη νεφρική λειτουργία ανάμεσα στους άνδρες και τις γυναίκες.