Έμφραγμα στους σαραντάρηδες-Νέος εφιάλτης?

21 Νοεμβρίου 2017

Ένας στους τρεις θανάτους στις αναπτυγμένες χώρες,  οφείλεται στη στεφανιαία νόσο (Σ.Ν),ενώ  κάθε  λεπτό που περνάει χάνεται και μια ζωή εξαιτίας της. Η μέση ηλικία εμφάνισης στεφανιαίας νόσου (Σ.Ν)στην Ευρώπη είναι τα 63 έτη, ενώ σε κάποιες εθνικότητες όπως οι νότιο ασιάτες (ιδιαίτερα οι Ινδοί)είναι τα 53. Η στεφανιαία νόσος (Σ.Ν) που εμφανίζεται σε ηλικία μικρότερη των 45 ετών χαρακτηρίζεται πρώιμη Σ.Ν και πλήττει συγκριτικά περισσότερο τους νέους άνδρες. Παρότι   είναι δύσκολο να προσδιοριστεί  με ακρίβεια το ποσοστό των νέων που παθαίνει κάποιο οξύ στεφανιαίο σύνδρομο, υπολογίζεται περίπου στο 2% έως 6%, για το λόγο αυτό όταν ένας  νέος  αισθανθεί κάποιο προειδοποιητικό σύμπτωμα  δεν θα πρέπει να το αγνοήσει  μόνο και μόνο επειδή  πιστεύει ότι είναι “πολύ μικρός”. Να  σημειωθεί  ότι  οι γυναίκες ακόμα και σε αυτές τις ηλικίες εμφανίζουν αργότερα Σ.Ν σε σύγκριση με τους άνδρες.

Τι γερνάει τις αρτηρίες σας?

Οι   ίδιοι παράγοντες κινδύνου που προκαλούν στεφανιαία νόσο στους μεγαλύτερους άνδρες είναι υπεύθυνοι για την πρώιμη εμφάνισή της και στους νέους.

Ωστόσο μακράν ο συνηθέστερος παράγοντας κινδύνου είναι το κάπνισμα ενώ  προστίθενται συνεχώς νέες ενδείξεις ότι και το  παθητικό κάπνισμα  είναι εξίσου ένοχο. Οι  «νεαροί» ασθενείς με έμφραγμα  σε σχέση με τους μεγαλύτερους ασθενείς, καπνίζουν περισσότερα τσιγάρα ημερησίως. Μια μελέτη του 2007 δείχνει ότι τα παιδιά που είχαν εκτεθεί σε παθητικό κάπνισμα κατά τη διάρκεια της ζωής τους παρουσίαζαν σημαντική μείωση της ελαστικότητας των αγγείων τους. Δεδομένου ότι τα άτομα αυτά ήταν μόλις 11 ετών, είναι εύκολο να φανταστούμε πώς η συνεχιζόμενη έκθεση στον καπνό μπορεί να οδηγήσει σε Σ.Ν πρώιμα κατά την  ενηλικίωσή τους.

Ένα οικογενειακό ιστορικό πρώιμης  Σ.Ν (που συνήθως ορίζεται στη βιβλιογραφία ως  Σ.Ν σε συγγενή πρώτου βαθμού πριν από την ηλικία των 55-60 ετών) αναφέρεται στο 41% – 71% των νέων ασθενών με έμφραγμα, γεγονός που αναδεικνύει το ρόλο που παίζουν τα γονίδια στην αιτιολογία της  Σ.Ν. Επίσης στα άτομα με θετικό οικογενειακό ιστορικό η Σ.Ν τείνει να είναι σοβαρότερη (περισσότερα  και σοβαρά αποφραγμένα αγγεία) ενώ είναι σχεδόν βέβαιο ότι κάποια στιγμή στο μέλλον θα εμφανίσουν κάποιο οξύ στεφανιαίο επεισόδιο.

Σε μία μελέτη (CARDIA) κάποιοι ερευνητές παρακολούθησαν πάνω από 5.000 νεαρούς ενήλικες ηλικίας 18 έως 30 ετών για περίπου 15 χρόνια για να διαπιστώσουν πώς επηρέασαν τις  στεφανιαίες αρτηρίες τους οι κλασσικοί παράγοντες κινδύνου  χρησιμοποιώντας  CT στεφανιογραφία. Το  συμπέρασμα που προκύπτει από αυτή τη μελέτη είναι ότι :  10 τσιγάρα την ημέρα αυξάνουν κατά  50% την πιθανότητα εμφάνισης Σ.Ν, κάθε αύξηση κατά 30 mg / dL της LDL χοληστερόλης αυξάνουν τον κίνδυνο κατά 50%,κάθε αύξηση 10 mm Hg στη συστολική αρτηριακή πίεση αυξάνουν τον κίνδυνο κατά 30%,  τέλος  κάθε αύξηση  15 mg / dL στα επίπεδα σακχάρου στο αίμα αυξάνουν τον κίνδυνο κατά 20%.

Δυστυχώς, οι παράγοντες κινδύνου αυξάνονται κατά την  εφηβεία, ιδιαίτερα στα αγόρια, ενώ τα κορίτσια απολαμβάνουν αντίθετες και προστατευτικές αλλαγές. Οι ορμόνες ευθύνονται μεν για  ορισμένες από αυτές τις καλές αλλαγές στα κορίτσια  αλλά και ο τρόπος ζωής των εφήβων παίζει σημαντικό ρόλο, για παράδειγμα, τα έφηβα αγόρια καπνίζουν περισσότερο και τρώνε περισσότερο «βρώμικο» φαγητό από τα κορίτσια, ενώ αρχίζει να μειώνεται η  άσκηση.

Άλλοι παράγοντες λιγότερο συνηθισμένοι

  • Χρήση αντισυλληπτικών από νεαρές γυναίκες, κυρίως σε συνδυασμό με βαρύ κάπνισμα
  • Η συχνή χρήση κοκαΐνης, σε μία  έρευνα με 10.085 ενήλικες ηλικίας 18 έως 45 ετών, αντιπροσώπευε το 25 % των μη θανατηφόρων εμφραγμάτων
  • Το κάπνισμα της μαριχουάνας μπορεί να είναι ένα σπάνιο αίτιο του εμφράγματος
  • Οι ψυχοκοινωνικοί παράγοντες, όπως ο θυμός, μπορεί να είναι σημαντικοί για την ανάπτυξη πρόωρης Σ.Ν
  • Τα παιδιά με συγκεκριμένες νοσηρές καταστάσεις (π.χ. οικογενής υπερχοληστερολαιμία, σακχαρώδης διαβήτης και νεφρική ανεπάρκεια) είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν πρόωρη αθηρωμάτωση και Σ.Ν, ενώ ορισμένοι ασθενείς εμφανίζουν ακόμα και Σ.Ν κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας ή της εφηβείας.

Τι ραγίζει τις καρδιές σας??

Το έμφραγμα του μυοκαρδίου στους νέους οφείλεται κατά  80% στην κλασσική Σ.Ν.

Παρόλο που η καρδιαγγειακή νόσος  είναι γενικά εμφανής κατά την ενηλικίωση, η διαδικασία της αθηροσκλήρωσης μπορεί να ξεκινήσει ήδη από  την παιδική ηλικία.

Αλλά τι είναι η αθηροσκλήρωση?

Η αθηροσκλήρωση αρχίζει στο αίμα, όχι στις αρτηρίες. Η   “κακή”LDL χοληστερόλη, εισέρχεται στο εσωτερικό του τοιχώματος των αρτηριών, χτίζοντας βαθμιαία μικροσκοπικούς κρυστάλλους οι οποίοι καθώς αυξάνονται με την πάροδο του χρόνου γίνονται ορατοί ως λιπώδεις ραβδώσεις. Οι αρτηρίες που έχουν υποστεί βλάβη από το κάπνισμα, την υψηλή  πίεση ή τον διαβήτη είναι ιδιαίτερα ευάλωτες. Οι λιπώδεις ραβδώσεις δεν προκαλούν βλάβη, και αν υπάρχει αρκετή HDL, η “καλή” χοληστερόλη, στο αίμα, μπορεί να απομακρύνει τη χοληστερόλη μακριά από την αρτηρία, περιορίζοντας τη ζημία, αλλά χωρίς βοήθεια, αυτές οι ραβδώσεις μπορεί να εξελιχτούν  σε πλάκες. Οι πρόωρες πλάκες είναι μικρές και μαλακές. Καθώς η αθηρωμάτωση προχωρά οι πλάκες αυτές μεγαλώνουν και μπορούν να οδηγήσουν μέχρι και σε μερική απόφραξη του αγγείου καθώς και σε συμπτώματα πόνου στο στήθος (στηθάγχη).

Μελέτες  αυτοψίας σε παιδιά και νεαρούς ενήλικες που έχουν πεθάνει από μη καρδιαγγειακά αίτια ανέδειξαν λιπώδεις γραμμώσεις(πρώτα στάδια αθηροσκλήρωσης) ήδη από την ηλικία των 2 ετών οι οποίες  γίνονται πιο εμφανείς και πιο πολύπλοκες (αθηρωματικές πλάκες) στην ηλικία των 15-20 χρόνων. Μάλιστα  παρατηρήθηκε  ότι όσους περισσότερους  παράγοντες κινδύνου  (δηλ. αυξημένη LDL-C, παχυσαρκία, υπέρταση, έκθεση καπνού και διαβήτη) παρουσίαζαν αυτοί οι ασθενείς τόσο πιο έντονη ήταν η αθηρωμάτωση στα αγγεία τους. Οι λόγοι που σε κάποιους  η αθηροσκλήρωση εξελίσσεται ταχέως  προκαλώντας μέχρι και έμφραγμα  σε ηλικία ‹40 ετών  εξακολουθούν να διερευνώνται.

Γεγονότα πριν τη γέννηση

Υπάρχουν ενδείξεις ότι κάποιοι προγεννητικοί παράγοντες όπως η ενδομήτρια καθυστερημένη ανάπτυξη του εμβρύου , ο διαβήτης κύησης και  μητρικοί παράγοντες όπως η υπέρταση, η υπερλιπιδαιμία, το  κάπνισμα και η παχυσαρκία κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ευθύνονται για την πρώιμη Σ.Ν. Μελέτες έχουν δείξει ότι η ενδομήτρια καθυστέρηση ανάπτυξης του εμβρύου   σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για αντίσταση στην ινσουλίνη, δυσλιπιδαιμία, υπέρταση και αγγειακή δυσλειτουργία . Ωστόσο, απαιτείται πρόσθετη έρευνα για να προσδιοριστεί με ποιο τρόπο οι προγεννητικοί παράγοντες συμβάλουν στους γνωστούς  κλασσικούς παράγοντες κινδύνου, για την πρώιμη εμφάνιση Σ.Ν.

Έμφραγμα με φυσιολογικά ή σχεδόν φυσιολογικά αγγεία

Η παθοφυσιολογία του εμφράγματος του μυοκαρδίου με «φυσιολογικές» στεφανιαίες αρτηρίες παραμένει ασαφής αλλά μπορεί να οφείλεται είτε σε ανώμαλη έκφυση των στεφανιαίων είτε σε  θρόμβωση ή εμβολισμό δηλαδή μεταφορά θρόμβου που δημιουργήθηκε κάπου αλλού στο σώμα  λόγω διαταραχών πήξεως του αίματος και μεταφέρθηκε μέχρι τα στεφανιαία, σπασμό, ή φλεγμονή των στεφανιαίων αρτηριών λόγω ακτινοθεραπείας για όγκους στο στήθος, θωρακικού τραύματος και κατάχρησης κοκαΐνης, αμφεταμινών και άλλων φαρμάκων.

Συμπτώματα

Η κλινική εκδήλωση της ΣΝ σε νεότερους ασθενείς είναι διαφορετική από εκείνη των μεγαλύτερων ασθενών. Συχνά δεν εμφανίζουν στηθάγχη (πόνο στο στήθος)  και στην πλειονότητα των περιπτώσεων, ένα οξύ στεφανιαίο συμβάν  είναι η πρώτη εκδήλωση Σ.Ν.

Πρόγνωση

Το έμφραγμα  σε νεαρή ηλικία αποκαλύπτει  την παρουσία μιας κακοήθους επιταχυνόμενης διαδικασίας αθηροσκλήρωσης με δυσμενή πρόγνωση. Η  πρόγνωση ενδονοσοκομειακά  είναι γενικά ευνοϊκή για τους «νέους» ασθενείς με οξύ έμφραγμα, δεδομένου ότι συνήθως πάσχουν  από ένα μόνο αγγείο. Ωστόσο, πέντε χρόνια μετά το έμφραγμα, παρατηρείται ανησυχητική πτώση στην επιβίωση τους  με τη θνητότητα να υπερβαίνει το 15% σε επτά χρόνια  και  το 25-29% στα 15 έτη. Αντίθετα  στις νεαρές γυναίκες μετά από ένα οξύ στεφανιαίο επεισόδιο η θνησιμότητα είναι δύο φορές υψηλότερη από ότι στους άνδρες. Η  αιτία είναι άγνωστη.

Διατηρήστε  νέα  την καρδιά σας

Αν και η αθηροσκλήρωση συχνά ξεκινά σε νεαρή ηλικία, ο κλινικός αντίκτυπος  αυξάνεται σταθερά τα τελευταία χρόνια. Σε μια μελέτη που αφορούσε 3.564 άνδρες, τη μελέτη Framingham Heart αξιολογήθηκε  η επίδραση έξι σημαντικών παραγόντων κινδύνου στην καρδιά: υψηλή  χοληστερόλη, χαμηλή HDL χοληστερόλη, υψηλή αρτηριακή πίεση, διαβήτης, παχυσαρκία και κάπνισμα. Ένας άνδρας που είναι ελεύθερος και από τους έξι παράγοντες έχει ένα αξιοσημείωτα χαμηλό (5%) κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων μέχρι και την ηλικία των 95 ετών. Αντίθετα, ο κίνδυνος για έναν άνδρα με δύο ή περισσότερους παράγοντες είναι 69%. Επιπλέον, ένας άνθρωπος άνευ παραγόντων κινδύνου μπορεί να αναμένει να απολαύσει 11 περισσότερα χρόνια ζωής από έναν άνδρα με δύο ή περισσότερους παράγοντες κινδύνου!!!

Η άγνοια σκοτώνει?

Δυστυχώς , πολλοί νέοι ενήλικες είναι ανίδεοι και δεν φαίνεται να γνωρίζουν πολλά για τους παράγοντες καρδιακού κινδύνου. Σύμφωνα  με μελέτες στις ΗΠΑ ένας στους τρεις νέους δεν μπορεί να απαριθμήσει ούτε έναν παράγοντα κινδύνου για την καρδιά του. Η  Ελλάδα για παράδειγμα για άλλη μια χρονιά το 2016 βρέθηκε στην πρώτη θέση παγκοσμίως στην παιδική παχυσαρκία, με το 44% των αγοριών και το 38% των κοριτσιών σχολικής ηλικίας να  είναι παχύσαρκα ή υπέρβαρα. Σύμφωνα με τη μελέτη HBSC του Π.Ο.Υ. σε παιδιά σχολικής ηλικίας, την περίοδο 2001/2,παρότι  η Ελλάδα φαίνεται να παρουσιάζει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά παιδικού καπνίσματος: Το ποσοστό των παιδιών που καπνίζουν τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα στην ηλικία των 13 ετών, είναι 4,9% στα αγόρια και 3% στα κορίτσια, ενώ στην ηλικία των 15 ετών, είναι 13,5% και 14,1% αντίστοιχα. Επιπλέον, 1 στους 4 μαθητές καπνιστές δήλωσε ότι είχε καπνίσει για πρώτη φορά σε ηλικία μικρότερη των 10 ετών!! Σχετικά με την πρόσβαση στα τσιγάρα το 95% (89,5 – 97,7) των μαθητών γυμνασίου δήλωσε ότι αγόραζε τα τσιγάρα χωρίς κάποιον περιορισμό ή άρνηση πώλησης. Τέλος, το 16,7% των μαθητών γυμνασίου δήλωσε ότι του προσφέρθηκαν τσιγάρα δωρεάν από εκπρόσωπο εταιρίας καπνού!!

Αλλάζοντας τα δεδομένα

Η  πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία για όλους. Αργά   αλλά σταθερά, όλοι μας  παίρνουμε το μήνυμα. Το κάπνισμα και η πρόσληψη λίπους  έχουν μειωθεί, αλλά οι συνήθειες άσκησης δεν έχουν βελτιωθεί πολύ ενώ η παχυσαρκία συνεχίζει να αυξάνεται.

Οι  γυναικολόγοι πρέπει να εργάζονται για τη βελτίωση των συνηθειών για τη μητρική υγεία. Οι παιδίατροι και οι οικογενειακοί ιατροί θα πρέπει να εξετάζουν τους καρδιακούς παράγοντες κινδύνου και να ενθαρρύνουν την υγιεινή συμπεριφορά. Οι ενήλικες εκτός ότι πρέπει να κάνουν περισσότερα για τον εαυτό τους  πρέπει επίσης να αποτελέσουν καλό παράδειγμα για τα παιδιά τους.

 

 

 

 

Posted in Blog by Efi Athanasopoulou